Πρακτικά Επιστημονικής Ημερίδας: 200 Χρονιά από την εγκατάσταση των Εφοριών της Φιλικής Εταιρείας στην Επτάνησο
Πρακτικά Επιστημονικής Ημερίδας:
200 Χρονιά από την εγκατάσταση των Εφοριών της Φιλικής Εταιρείας στην Επτάνησο
Σάββατο 30 Νοεμβρίου 2019
ΜΕΓΑΡΟ ΠΑΛΑΙΑΣ ΒΟΥΛΗΣ - ΑΘΗΝΑ
Αναγνωστική Εταιρία Κερκύρας Κερκυραϊκή Ένωση Αθηνών «Ο Άγιος Σπυρίδων»
Κέρκυρα 2021
Γλωσσική επιμέλεια: ΕΛΕΝΗ ΜΑΡΤΖΟΥΚΟΥ
Καλλιτεχνική Επιμέλεια: ΦΙΛΕΝΗ ΛΟΡΑΝΔΟΥ
Γενική επιμέλεια: ΔΗΜΗΤΡΗΣ Κ. ΖΥΜΑΡΗΣ
Εκτύπωση – βιβλιοδεσία: AΛΦΑΒΗΤΟ ΑΕΒΕ
ISBN: 978-618-00-3378-6
© 2021 ΑΝΑΓΝΩΣΤΙΚΗ ΕΤΑΙΡΙΑ ΚΕΡΚΥΡΑΣ
ΚΕΡΚΥΡΑΪΚΉΈΝΩΣΗ ΑΘΗΝΏΝ «Ο ΆΓΙΟΣ ΣΠΥΡΊΔΩΝ»
ΔΗΜΟΣ ΚΕΝΤΡΙΚΗΣ ΚΕΡΚΥΡΑΣ ΚΑΙ ΔΙΑΠΟΝΤΙΩΝ ΝΗΣΩΝ
ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΚΗ ΕΝΩΣΗ ΔΗΜΩΝ ΙΟΝΙΩΝ ΝΗΣΩΝ
Μεταφόρτωση του βιβλίου σε μορφή PDF.
Χαιρετισμός του κ. Αλέξανδρου Παρίση
Προέδρου της Περιφερειακής Ένωσης Δήμων Ιονίων Νήσων
Αισθάνομαι ιδιαίτερη χαρά και τιμή που έχω την ευκαιρία να χαιρετίσω την έκδοση των πρακτικών της ημερίδας «200 χρόνια από την εγκατάσταση των Εφοριών της Φιλικής Εταιρείας στην Επτάνησο». Η σημαντική αυτή ημερίδα έγινε στις 23 Νοεμβρίου 2019, υπό την αιγίδα του Πανεπιστημίου Αθηνών, στο Μέγαρο της Παλαιάς Βουλής στην Αθήνα, και οργανώθηκε από την Αναγνωστική Εταιρία Κερκύρας και την Κερκυραϊκή Ένωση Αθηνών. Στη σπουδαία αυτή ημερίδα, όπου συμμετείχαν έγκριτοι επιστήμονες, φωτίζονται άγνωστες πτυχές των γεγονότων εκείνης της περιόδου και αναδεικνύεται η μεγάλη και ουσιαστική συμμετοχή των Επτανησίων στον αγώνα για την Εθνική Ανεξαρτησία.
Ο εορτασμός των 200 χρόνων από την Επανάσταση του 1821 δίνει την ευκαιρία να ερευνηθεί και να αναδειχθεί η δράση της Φιλικής Εταιρείας στα Επτάνησα. Η Φιλική Εταιρεία αποτελεί την πλέον σημαντική οργάνωση που προετοίμασε τον αγώνα για την Ελευθερία και μέλη της έγιναν σημαντικές προσωπικότητες από τα Ιόνια Νησιά.
Οι Επτανήσιοι είχαν σημαντική συμβολή στον αγώνα του Γένους, με την παροχή κάθε είδους βοήθειας, με τη φιλοξενία προσφύγων και φυγάδων, αλλά και με τη συμμετοχή τους στις μάχες της Επανάστασης.
Η εγκατάσταση των Εφοριών της Φιλικής Εταιρείας και η συμμετοχή των Επτανησίων στον επαναστατικό αγώνα έχουν ακόμα μεγαλύτερη σημασία γιατί έγιναν μέσα στο περιβάλλον των απαγορεύσεων εκείνης της περιόδου από το καθεστώς της «Προστασίας» στα Ιόνια Νησιά.
Η Περιφερειακή Ένωση Δήμων Ιονίων Νήσων συμμετέχει ενεργά στην έκδοση των πρακτικών της ημερίδας, σε συνεργασία με τον Δήμο Κεντρικής Κέρκυρας και Διαποντίων Νήσων και την Αναγνωστική Εταιρία Κερκύρας. Αποτελεί ιδιαίτερη τιμή η συμμετοχή μας στην έκδοση αυτή μαζί με την Αναγνωστική Εταιρία Κερκύρας, ένα πνευματικό σωματείο που έχει συνεχή και δημιουργική δραστηριότητα δύο σχεδόν αιώνων, με μέλη όπως ο εθνικός ποιητής Διονύσιος Σολωμός, ο Βιάρος κόμης Καποδίστριας, ο Ανδρέας Κάλβος, ο Ιάκωβος Πολυλάς, ο Λορέντζος Μαβίλης, ο Κωνσταντίνος Θεοτόκης και πολλοί άλλοι επιφανείς Επτανήσιοι.
Με την έκδοση αυτή συμμετέχουμε στον εορτασμό των 200 χρόνων της Εθνικής Παλιγγενεσίας, συμβάλλουμε στην προώθηση της επτανησιακής ιστοριογραφίας και δίνουμε τη δυνατότητα όχι μόνο στην επιστημονική κοινότητα αλλά και στο ευρύ κοινό να γνωρίσει τη συμβολή των Επτανησίων στον αγώνα της Ανεξαρτησίας.
Αλέξανδρος Παρίσης
Πρόεδρος της Περιφερειακής Ένωσης
Δήμων Ιονίων Νήσων
Χαιρετισμός της κ. Μερόπης Υδραίου
Δημάρχου Κεντρικής Κέρκυρας και Διαποντίων Νήσων
Ως Δήμαρχος Κεντρικής Κέρκυρας και Διαποντίων Νήσων, αισθάνομαι τιμή και χαρά που προλογίζω τον ανά χείρας συλλογικό τόμο, αφιερωμένο στην επέτειο των 200 χρόνων από την εγκατάσταση των Εφοριών της Φιλικής Εταιρείας στα Επτάνησα, αποτέλεσμα της επιστημονικής ημερίδας που πραγματοποιήθηκε το 2019 στην Παλαιά Βουλή στην Αθήνα, σε συνδιοργάνωση της Αναγνωστικής Εταιρίας Κερκύρας και της Κερκυραϊκής Ενώσεως Αθηνών, υπό την αιγίδα του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών.
Επιθυμώ να συγχαρώ και να ευχαριστήσω τους δυο υπεραιωνόβιους κερκυραϊκούς θεσμούς που συνεργάστηκαν προκειμένου να αναδείξουν με έγκυρο επιστημονικό τρόπο πτυχές της ιστορίας μας, καθώς και όλους όσοι συμμετείχαν με ανακοινώσεις τους και συνέβαλαν στην οργάνωση του συνεδρίου και στην έκδοση των πρακτικών. Είναι πολύ σημαντική και ελπιδοφόρα η σύμπραξη των πολιτιστικών φορέων της Κέρκυρας, και γι’ αυτό ο Δήμος μας όχι μόνον ενθαρρύνει αλλά και στηρίζει εμπράκτως, με κάθε πρόσφορο τρόπο, κάθε τέτοια προσπάθεια που αναδεικνύει την ξεχωριστή και σε πολλά σημεία πρωτοποριακή διαδρομή της ιδιαίτερης πατρίδας μας.
Ας μην ξεχνούμε άλλωστε ότι η Κέρκυρα, μια πόλη με μακραίωνη και αδιάσπαστη παράδοση, διαδραμάτισε πρωταγωνιστικό ρόλο στην πνευματική ανασυγκρότηση του Γένους, καθώς είχε όλα εκείνα τα χαρακτηριστικά που την καθιστούσαν ένα πνευματικό κέντρο, ένα σταυροδρόμι ανθρώπων και ιδεών.
Η παρούσα έκδοση αποτελεί μια ακόμη παρακαταθήκη προκειμένου να διατηρηθεί η ιστορική μνήμη ως πηγή έμπνευσης και άντλησης δυνάμεων και συναισθημάτων για την αντιμετώπιση των σύγχρονων προβλημάτων.
Αυτή η υγιής σχέση παρελθόντος-παρόντος μπορεί να αποτελέσει την αισιόδοξη προοπτική μιας κοινωνίας που δοκιμάζεται από σύγχρονους εχθρούς και δεν σταματά να αγωνίζεται για διαχρονικές αξίες.
Ο Δήμος μας θα στέκεται πάντα αρωγός σε τέτοιες πρωτοβουλίες, που αποτελούν μια ευκαιρία για να εμπνευστούμε από την Ιστορία και την πορεία μας, για να οραματιστούμε το αύριο και να προετοιμαστούμε για τη νέα εποχή που έρχεται, καθώς «Η ιστορία δεν είναι χρήσιμη επειδή διαβάζει κανείς εκεί το παρελθόν, αλλά επειδή διαβάζει το μέλλον».
Μερόπη Υδραίου
Δήμαρχος Κεντρικής Κέρκυρας
και Διαποντίων Νήσων
ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ
10 Χαιρετισμός της κ. Ρόδης Κράτσα-Τσαγκαροπούλου Περιφερειάρχη Ιονίων Νήσων
12 Χαιρετισμός της κ. Μερόπης Υδραίου, Δημάρχου Κεντρικής Κέρκυρας και Διαποντίων Νήσων
14 Χαιρετισμός του κ. Αλέξανδρου Παρίση Προέδρου της Περιφερειακής Ένωσης Δήμων Ιονίων Νήσων
20 Αντί προλόγου, της κ. Δέσποινας Στεφ. Μιχάλαγα Επίκουρης Καθηγήτριας του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών
22 Προλογική αποτίμηση, του κ. Αναστάσιου-Ιωάννη Δ. Μεταξά Αντιπροέδρου της Ευρωπαϊκής Διεπιστημονικής Ακαδημίας, Επιτίμου Καθηγητή Πανεπιστημίων
24 Χαιρετισμός του κ. Νικόλαου Στ. Βούλγαρι Αντιπρύτανη του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών
25 Χαιρετισμός του κ. Γιάννη Πιέρη Προέδρου της Αναγνωστικής Εταιρίας Κερκύρας
27 Χαιρετισμός του υποστράτηγου κ. Βασιλείου Μωραΐτη Προέδρου της Κερκυραϊκής Ενώσεως Αθηνών «Ο Άγιος Σπυρίδων»
29 Σύντομη αναφορά περί της Φιλικής Εταιρείας, της κ. Μαριέτας Μινώτου Μόνιμης Λέκτορος Ιονίου Πανεπιστημίου και πρώην Διευθύντριας της Κεντρικής Υπηρεσίας των Γενικών Αρχείων του Κράτους
35 Τοποθέτηση του κ. Νικολάου Ε. Καραπιδάκη Καθηγητή Τμήματος Ιστορίας Ιονίου Πανεπιστημίου
37 ΑΝΑΚΟΙΝΩΣΕΙΣ
39 Δημήτρης Αρβανιτάκης: Από τις αυτοκρατορίες στα έθνη. Εννοιολογήσεις της ρήξης στο Ιόνιο των αρχών του 19ου αιώνα
65 Διονύσης Τζάκης: Φιλική Εταιρεία. Μια καθόλου αυτονόητη ιστορική πραγματικότητα
73 Σπυριδούλα Αράθυμου: Οι Επτανήσιοι Φιλικοί ζωγράφοι Νικόλαος Καντούνης και Γεράσιμος Πιτζαμάνος
89 Χαράλαμπος Ν. Βλαχόπουλος: Ο Διονύσιος Ρώμας και ο επαναστατικός εταιρισμός
115 Σπύρος Π. Γαούτσης: Άγγελος Χαλικιόπουλος (1757-1843). Το εφοδιαστικό και το τυπικό μύησης ενός άγνωστου Κερκυραίου Φιλικού
155 Χαρίκλεια Δημακοπούλου: Οἱ διαφοροποιήσεις τῶν Ἐφοριῶν καὶ τῆς δράσεως τῆς Φιλικῆς Ἑταιρείας στὴν Ἑπτάνησο καὶ ἰδίως στὴν Ζάκυνθο ἐν σχέσει πρὸς τὴν Πελοπόννησο
169 Ιωαννίκιος Ζαμπέλης: Ανιχνεύοντας την παρουσία και δράση Φιλικών στην Αγία Μαύρα (1819-1821)
209 Θεοδώρα Ζαφειράτου: Πληροφορίες για τον Κεφαλονίτη Φιλικό Δημήτριο Κοργιαλένιο (1785-1861)
217 Κώστας Καρδάμης: Μουσική και μουσικοί στη Φιλική Εταιρεία. Η επτανησιακή πτυχή
229 Νίκος Κ. Κουρκουμέλης: Η Εφορία της Φιλικής Εταιρείας στην Κέρκυρα. Οι σχέσεις της με τον Αλή πασά των Ιωαννίνων
259 Αθανάσιος Λαβράνος: Σχέσεις Κερκυραίων Φιλικών και πατριωτών με τον Διονύσιο Ρώμα και την Επιτροπή Ζακύνθου για την περίοδο 1821-1826, με αρχειακή τεκμηρίωση (Ιστορικόν Αρχείον Διον. Ρώμα, Τόμος Α' και Β')
275 Γεώργιος Ν. Λεοντσίνης: Φιλικοί και πρόσφυγες στα Κύθηρα κατά την προεπαναστατική και την περίοδο της Ελληνικής Επανάστασης
297 Σίμος Μποζίκης: Τα Επτάνησα στην «πολιτική οικονομία» της Φιλικής Εταιρείας. Προοίμιο στη συγκρότηση του πολιτικού χώρου της Νεότερης Ελλάδας
309 Πιερρίνα Κοριατοπούλου-Αγγέλη: Η Φιλική Εταιρεία στη Ζάκυνθο. Ο προδρομικός ρόλος των Ζακυνθίων στον αγώνα της εθνικής αναγέννησης
323 Γεράσιμος Δ. Παγκράτης: H Επτάνησος Πολιτεία ως φυτώριο Φιλικών. Μελέτες περίπτωσης
335 Πέτρος Πετράτος: Οι Ιθακήσιοι και η Φιλική Εταιρεία
345 Πέτρος Πετράτος: Η Φιλική Εταιρεία και οι Κεφαλονίτες
357 Ευστάθιος Πουλιάσης: Το ζήτημα των ιδρυτών της Φιλικής Εταιρείας στα ιστοριογραφικά έργα του 19ου αιώνα
371 ΠΑΡΕΜΒΑΣΕΙΣ
373 Δημήτριος Γ. Μεταλληνός: Κωνσταντίνος Σ. Μόστρας, ένας άγνωστος Φιλικός της Κέρκυρας
377 Ζέφυρος Καυκαλίδης: Η συνάντηση Ξάνθου-Καποδίστρια και ο φωτισμός του Γένους ως προϋπόθεση της ελευθερίας των Ελλήνων
385 Σοφία Μωραΐτη: Στα ίχνη των Φιλικών
395 Μιχάλης Πολίτης: Η σχέση του Αθανασίου Μ. Πολίτη με τη Φιλική Εταιρεία
397 Αθανάσιος Τρικούπης: Μουσική και μουσικοί στη Φιλική Εταιρεία
